De 4 kenmerken van een maatschappelijk probleem

Bijgewerkt: 25 februari 2024

Iets wat voor de een ‘n groot probleem is hoeft voor de ander geen overlast te veroorzaken. Toch zijn er een aantal typische maatschappelijke problemen zoals criminaliteit, werkeloosheid en armoede. Er zijn vier kenmerken die iets tot een maatschappelijk probleem maken.

De verschillende maatschappelijke problemen

Je spreekt over een maatschappelijk probleem wanneer dit de bevolking treft en vooruitgang in de weg staat. Je kunt dit soort problemen in vijf categorieën indelen:

• Armoede
• Werkeloosheid
• Vergrijzing
• Criminaliteit
• Klimaat

Het kan natuurlijk dat een bepaald probleem buiten een van deze categorieën valt, maar bovenstaande zaken spelen het vaakst binnen de maatschappij.

---

De 4 kenmerken waaraan je een maatschappelijk probleem herkent

Een maatschappelijk probleem heeft een aantal kenmerken. In Nederland hebben we een overzicht gemaakt van vier kenmerken, waaraan het probleem moet voldoen, wil het onder een maatschappelijke kwestie vallen. Hieronder vind je de 4 kenmerken met een beschrijving.

1. Meerdere actoren bij betrokken

Toen de boeren vanwege het nieuwe stikstofbeleid in protest gingen, kon je spreken van een maatschappelijk probleem. Er waren namelijk verschillende actoren bij betrokken. Ten eerste waren dit de boeren (bedrijven) en organisaties. Ook de burgers werden erbij betrokken, want die hadden er overlast van.

Het eerste kenmerk is dus dat er meerdere actoren (personen) worden meegetrokken in het probleem, of dit nu bewust of onbewust is. Het probleem raakt veel mensen in hun opvattingen over normen en/of waarden.

2. Er zijn verschillende meningen over

Het tweede kenmerk van een maatschappelijk probleem is dat er verschillende meningen over zijn. De een vindt oplossing A het beste, de ander gaat voor oplossing B. Terwijl een derde juist voor oplossing C zou kiezen.

Een bekend voorbeeld hiervan is de armoede in Nederland. Sommigen vinden dat je armoede oplost door de uitkeringen te verhogen. Een ander is juist van mening dat werken moet lonen en mensen met een uitkering moeten worden gekort, zodat ze zelf uit de armoede komen. Een derde vindt juist dat armoede alleen op te lossen is door de prijzen voor producten en diensten te verlagen.

Dit laat zien dat er verschillende meningen omtrent een maatschappelijk of sociaal probleem kunnen zijn.

3. Het krijgt aandacht van de media

Iets is pas echt een maatschappelijk probleem wanneer het ook aandacht van de media krijgt. Het is niet zo dat die aandacht een vereiste is, maar het zegt wel veel over de afmeting van het probleem. Media heeft in het verleden veel aandacht besteed aan:

• Protesterende boeren als gevolg van de stikstofcrisis
• Staking van de NS voor hogere lonen, een gevolg van de zeer hoge inflatie
• Verlies van omzet bij winkeliers door vergrijzing

---

4. De politiek speekt een rol bij de oplossing

De laatste van de 4 kenmerken is de rol die de politiek hierin speelt. Wanneer de politiek met een oplossing kan komen dan gaat het zeker om een maatschappelijk probleem.

Voor de politiek is het vaak lastig om met een pasklare oplossing te komen. Vaak blijkt achteraf dat de eerste oplossing toch niet de juiste was, en moet het plan verder worden aangepast. De politiek heeft vaak een lange weg te gaan voordat iedereen tevreden is. Maar zelfs met de beste oplossing zullen niet alle partijen tot tevredenheid zijn gestemd.

Enkele voorbeelden van maatschappelijke problemen

Hieronder volgen enkele goede voorbeelden van maatschappelijke problemen in Nederland.

Milieuvervuiling

Uit een onderzoek in 2019 blijkt dat 45% van de jongeren de milieuvervuiling een groot probleem vindt. In 2022 is dit aandeel toegenomen, niet alleen onder jongeren maar ook onder volwassenen. Het probleem met milieuvervuiling is de aantasting van bomen en planten maar ook dieren. Hierdoor is de kans op uitsterven groot. Dit heeft uiteraard ook zijn invloed op het voortbestaan van de mens.

Vergrijzing

Mensen worden steeds ouder, dit noem je vergrijzing. Hierdoor stijgt het aantal mensen dat recht heeft op een pensioen. Aan de andere kant daalt het aantal werkenden. Dit betekent dat de werkenden van nu meer premie moeten afdragen om de ouderen van pensioen te voorzien.

Vluchtelingen

Steeds meer vluchtelingen vinden hun weg naar Nederland. Vaak vluchten ze omdat er oorlog of armoede in hun eigen land is. Maar er zitten ook veel gelukzoekers tussen, die op gratis geld afkomen. Het probleem met vluchtelingen is dat dit veel geld kost, iets waar Nederlandse burgers gedeeltelijk voor opdraaien. Maar het vraagt ook woonruimte, terwijl er voor Nederlanders al te weinig woonruimte beschikbaar is. Door uiteenlopende migratiestromen krijg je grote verschillen tussen groepen in de samenleving.

Discriminatie

Ook discriminatie wordt als een maatschappelijk probleem gezien. Het komt op de arbeidsmarkt voor, maar ook binnen de sport, het uitgaan of de woningmarkt. Het raakt verschillende groeperingen en zorgt voor ongelijkheid en uitsluiting. Discriminatie kan uiteindelijk tot haat, geweld en zelfs oorlog leiden.

Dit waren enkele voorbeelden van Nederlandse maatschappelijke problemen. Er is natuurlijk nog veel meer op te noemen waaronder armoede, abortus, criminaliteit, dierenmishandeling, euthanasie of identiteit.